20 Eylül 2025 tarihinde, İnşaat Mühendisleri Odası Ankara Şubesi tarafından Vedat Dalokay Kokteyl Salonu’nda düzenlenen İkinci İnşaat Mühendisliği Kurultayı Ankara Çalıştayı’na katılma fırsatı buldum. İnşaat mühendisliği alanında uzun yıllar emek vermiş değerli meslektaşlarla bir araya gelerek mesleğimizin geleceğini şekillendirecek önemli başlıkları tartışma imkânı yakaladım.
Çalıştayın akışında 6 masaya bölünen katılımcılar aşağıdaki konu başlıklarını tartışarak geleceğe yönelik politikalar oluşturması hedeflenmiştir.
1-) İnşaat Mühendisliğinin Niteliksel Sorunları ve Çözüm Yolları
2-) Çalışma Alanları ve İstihdam Koşulları
3-) Kamusal Politikalar ve Şeffaflık
4-) İnşaat Mühendisliği Eğitimi
5-) Geleceğin İnşaat Mühendisliği ve İhtiyaçları
6-) Mesleki ilişkiler, Dayanışma ve İş Birliği
Kurultayın amacı, meslektaşlarımızın görüşlerinin ifade edileceği bir zemin olmanın ötesinde, kamuoyunun, akademinin, meslek alanlarımızın tüm bileşenlerinin ve karar alıcıların dikkatini inşaat mühendisliğine ilişkin sorunlara ve çözüm önerilerine çekmek üzerine planlanmış bir tartışma zemini yaratmaktı.
Çalıştay sürecinde temas kurmuş olduğum birçok meslektaşımın, yapısal olmayan elemanların depreme karşı korunması konusu başlığı altında birçok bilgi aktarımı yapma şansı yakaladık. Bu konuda özellikle inşaat mühendisleri arasında bulunan bilgi eksikliğine rağmen meslektaşlarım konuyu her duyduklarında çok değerli ve gerekli bir alan olarak değerlendirerek konu hakkında bilgi alma istekleri sebebiyle kıymetli sohbetler kurma şansı yakaladım.
İnşaat Mühendisliğinin Niteliksel Sorunları ve Çözüm Yolları masasına katılım sağlayarak katkı sağlamayı hedeflediğim bu alanda aşağıda yer alan alt başlıklar üzerinden çeşitli fikirleri tartışma fırsatı yakaladık.
1.1. Mühendislik hizmetleri için yetkin mühendislik ve belgelendirme
1.2. Mühendislerin yetki ve sorumlulukları
1.3. Meslek Etiği
1.4. Etüt proje ve danışmanlık alanlarında hizmet veren büroların nitelik sorunları ve ihtiyaçları
1.5. Kamu veya Özel Kurum ve Kuruluşlarında yaşanan nitelik sorunları ve ihtiyaçları
1.6. Yüklenici kuruluşların niteliksel sorunları ve ihtiyaçları
1.7. Bilirkişilerin nitelik sorunları, yetkinliği ve sorumlulukları
1.8. Yaşam boyu öğrenim
1.9. Diğer
Alt başlıklar arasında özellikle “1.1. Mühendislik hizmetleri için yetkin mühendislik ve belgelendirme” konusu, yapısal olmayan elemanların korunması noktasında kritik bir tartışma alanı oluşturdu.
Bu kapsamda;
· Sektörde kontrol eksikliği,
· Kontrol sağlayan veya hesap geliştiren firmaların nitelik eksikliklerinden doğan hatalar,
· Bu hatalı çözümler üzerinden ürün sağlayıcı firmaların fiyat avantajı yakalaması nedeniyle uygun olmayan hatalı çözümlerin sektörde tercih edilmesi,
· Ve sonuç olarak deprem sırasında korunduğu düşünülen elemanların başarısızlığa uğrama riski
üzerinde duruldu.
Unutulmamalıdır ki deprem çözümleri bir binanın yaşam döngüsü boyunca yalnızca bir veya iki kez test edilebilir. Bu testler de yalnızca gerçek bir deprem sırasında gerçekleşir. Dolayısıyla tasarımların, konuya hakim, deprem hesapları konusunda uzman kişilerce yapılması hayati önem taşır.
İlgili hesaplar ülkemizde yapılırken yükleri elde etmek adına başvurduğumuz 2 kaynak bulunmakta:
Bu yönetmeliklerin geliştirilmesi ve uygulanmasında, hem uluslararası hem de yerel ölçekte yetkili meslek grubu İnşaat Mühendisleridir. Bu nedenle, farklı meslek alanlarından gelen ve kullanılan formüller ile katsayıların gerekliliklerini bilmeden hatalı hesap yöntemleri geliştiren kişilerin varlığı ciddi bir sorun oluşturmaktadır. Yapısal olmayan elemanlarda deprem tasarımının da yetkin mühendislik çerçevesinde ele alınması gerekir ve bu başlık göz ardı edilmemelidir.
Bakanlığa bu konuda uzman gerekliliğini ilettiğimizde, “şartnamelerde bu alanda uzman kişiyi nasıl tarif edebiliriz” şeklinde sorularla karşılaşıyoruz. Bizim önerimiz, bu alanda yetkili kurumun İMO olmasıdır. İMO tarafından düzenlenecek yetkilendirme standartları ve eğitimlerle uzman mühendisler yetiştirilmeli ve bu alan mutlaka regüle edilmelidir.
Çeşitli uluslararası proje şartnamelerinde ve uygulamalarında, Amerikan kuruluşlarınca bu alanda yetkin makam olarak Yapı Mühendisliği alanında PE unvanına sahip kişiler kabul edilmektedir. Bu uygulama, teknik açıdan yapı tasarımı konusunda uzman kişilere proje onay yetkisi verse de, zamanla alanın iç içe geçtiği diğer yönetmeliklere tam hakimiyet sağlanamadığından, bu kişilerde bazı durumlarda bilgi eksiklikleri ortaya çıkabilmektedir. Buda yalnızca Yapısal Olmayan Elemanlar üzerinde uzmanlaşmış kişilerin gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Son 10 yılda zamanla ülkemizde yaygınlaşmakta olan bu alanda, sektörün yarattığı pazar nedeniyle günümüzde birçok firma ve şahıs, alanda uzmanlıkları olmamasına rağmen çözümler üretmektedir. Gelecek dönemde bu sayının hızla artması kaçınılmaz olacaktır.
Bu alanda yapılacak olan Uzman Mühendisliği yetkilendirme adımı, ülkemizde gelecek dönemde bu uygulamaların önemine dikkat çekecek ve konu hakkında hesap yapma yetkinliğinin uzman kişilere teslim edilmesini sağlayarak deprem anına güvenli yapılar hedefine ulaşılmasını sağlayacaktır.
Yapısal olmayan elemanların deprem güvenliği, yalnızca belirli bir teknik alan değil, inşaat mühendisliğinin niteliksel gelişimi açısından da kritik bir konudur.
Özetle; bu alanın doğru şekilde regüle edilmesi, uzman mühendislerin yetkilendirilmesi ve mesleki standartların yükseltilmesi, gelecekteki depremlerde can güvenliği ve yatırım korunması açısından vazgeçilmezdir.
